ระบบน้ำในไร่นา
นํ้า คือ หัวใจสำคัญของการเกษตร พืชทุกชนิดต้องการน้ำ แต่จะมากน้อยต่างกัน ขึ้นอยู่กับชนิดของพืช แปลงเกษตรที่ดีต้องมีน้ำมากพอ สำหรับการบริหารจัดการระบบน้ำที่ดี จะช่วยส่งผลต่อผลผลิต การเจริญเติบโต ช่วยป้องกันปัญหาและโรคต่างๆ ได้ดี การจัดระบบน้ำ ให้เหมาะสมกับความต้องการของพืช มีผลให้ประหยัดเวลา ประหยัดแรงงาน ได้ผลผลิตที่มีคุณภาพและปริมาณที่สูงได้อย่างต่อเนื่อง การสร้าง ระบบน้ำในไร่นา เป็นการสร้างโอกาสในการทำการเกษตร และลดความเสี่ยงจากการขาดแคลนน้ำ โดยการส่งเสริมการจัดระบบไร่นาของเกษตรกรสมาชิกให้มีความยั่งยืน ด้วยการมีแหล่งน้ำ ในพื้นที่ทำการเกษตรของตนเอง เป็นการเปลี่ยนแปลงจากระบบการทำการเกษตรแบบพึ่งธรรมชาติมาเป็น การทำการเกษตร แบบบริหารจัดการเพื่อลดความเสี่ยงจากการขาดแคลนน้ำ สามารถทำการผลิตได้อย่างต่อเนื่อง มีรายได้สม่ำเสมอ โดยเน้นให้เกษตรกรสมาชิกแต่ละราย มีการพัฒนาที่ดินของตนเองให้มีระบบสำรองน้ำ เพื่อการเกษตรไว้ใช้ในยามฉุกเฉิน ด้วยการขุดสระเก็บกักน้ำไว้ใช้ในไร่นา หรือขุดเจาะบ่อบาดาลไว้ใช้ทดแทนน้ำชลประทาน ในบางช่วงที่ขาดแคลนน้ำ รวมทั้งสามารถนำน้ำจากใต้ดินมาใช้ประโยชน์
กรมส่งเสริมสหกรณ์ ได้จัดทำโครงการสนับสนุนเงินทุนเพื่อสร้างระบบน้ำในไร่นาแก่สมาชิก
สถาบันเกษตรกร โดยคณะรัฐมนตรี มีมติตั้งแต่ 26 กรกฎาคม 2559 อนุมัติจัดสรรเงินกู้ยืมปลอดดอกเบี้ยจากกองทุนสงเคราะห์เกษตรกร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ จำนวน 300 ล้านบาท เพื่อนำไปดำเนินการโครงการฯ ระยะที่ 1 โดยมีกำหนดระยะเวลาดำเนินงาน 5 ปี ตั้งแต่ ปี 2559-2564 ชำระคืนทุกปี ไม่น้อยกว่าร้อยละ 20 ของต้นเงินกู้ยืม ภายในระยะเวลา 5 ปี ตามโครงการฯ และมีมติเมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ 2563 อนุมัติจัดสรรเงินกู้ยืมปลอดดอกเบี้ยจากกองทุนสงเคราะห์เกษตรกร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ จำนวน 500 ล้านบาท เพื่อนำไปดำเนินการโครงการฯ ระยะที่ 2 โดยมีกำหนดระยะเวลาดำเนินงาน 6 ปี ตั้งแต่ ปี 2563-2568 โดยปลอดการชำระหนี้ 2 ปีแรก หลังจากนั้นแบ่งจ่ายเป็นงวด 4 งวด อย่างน้อยร้อยละ 25 ของต้นเงิน ที่กู้ยืม ภายในระยะเวลาโครงการ โดยเบิกจ่ายจากเงินกองทุนสงเคราะห์เกษตรกร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เพื่อนำไปสนับสนุนเงินกู้ให้แก่เกษตรกรสมาชิกสหกรณ์การเกษตรทั่วประเทศ ในการพัฒนาแหล่งน้ำในพื้นที่ทำการเกษตรของตนเอง ให้มีแหล่งน้ำของตนเองและสามารถบริหารจัดการน้ำ ได้เพียงพอตลอดฤดูกาลผลิตและตลอดทั้งปี เกษตรกรสมาชิกสหกรณ์ที่เข้าร่วมโครงการฯ สามารถขุดสระเก็บกักน้ำ หรือ ขุดเจาะบ่อบาดาล และจัดหาเฉพาะอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้อง เช่น เครื่องสูบน้ำ ท่อส่งน้ำในระบบน้ำหยดหรือ พ่นละอองน้ำ ได้ตามความต้องการ ซึ่งโครงการฯ นี้ ให้เงินกู้ปลอดดอกเบี้ยให้เกษตรกรสมาชิก เพื่อเป็นเงินทุนไปพัฒนาแหล่งน้ำในไร่นาพื้นที่การเกษตรของตนเอง จะขุดสระน้ำหรือเจาะบ่อบาดาลแล้วแต่ความต้องการของเกษตรกร สมาชิกบางรายอาจจะมีโรงเรือนทำเกษตรอินทรีย์ โดยเฉพาะกลุ่มเกษตรกรที่ทำเกษตรอินทรีย์ มีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีแหล่งน้ำที่ปลอดภัย ไม่ปนเปื้อนสารเคมีหรือสารพิษ เพราะว่าเมื่อมีน้ำแล้วก็จะสามารถทำการเกษตรต่างๆ ได้อย่างหลากหลาย เป็นการจูงใจให้เกษตรกรปรับเปลี่ยนวิธีการทำเกษตรแบบเดิมๆ ปลูกพืชเชิงเดี่ยว มีรายได้ปีละครั้ง ให้หันมาทำเกษตรผสมผสานปลูกพืชที่หลากหลายมากขึ้น เนื่องจากมีแหล่งน้ำไว้ใช้ประโยชน์ได้ตลอดทั้งปี
จะเห็นได้ว่า การที่เกษตรกรสมาชิกสหกรณ์มีแหล่งเงินทุนที่เป็นเงินกู้ปลอดดอกเบี้ย สามารถทำให้เกษตรกรสมาชิกสามารถมีเงินทุนไปปรับปรุงพื้นที่ทำการเกษตรให้มีแหล่งน้ำได้ใช้ตลอดทั้งปี มีระบบน้ำในไร่นาในพื้นที่การเกษตรกรของตนเอง สร้างโอกาสให้สามารถทำการเกษตรหลายชนิด ได้พร้อมๆกัน แบบไม่พึ่งแหล่งน้ำธรรมชาติ ทำให้มีรายได้ตลอดทั้งปี นำไปสู่ความเข้มแข็ง ทางการเกษตรอย่างยั่งยืน
อภันตรี เดชศิริ
กลุ่มส่งเสริมและพัฒนาการบริหารการจัดการสหกรณ์
สำนักงานสหกรณ์จังหวัดลพบุรี
